Terk edilmiş: yanıt, araştırma ve yansıma.
Merakla, beklentiyle ve hayal gücümüzle bakarak alışılmadık formların ve belirgin kontrastların olduğu bir dünyaya giriyoruz.
Gerçek dünya böylesine keskin siyah ve katıksız beyaz tonlarda görüntüler sahneler mi emin değilim. Muhtemelen doğadaki renk kullanımı bu etkileyici tonları baltalıyordur. Buradaki tonlar ise geçmişin siyah-beyaz sinema filmlerini anımsatarak bir drama etkisi bırakıyor.
Görünürde herhangi bir canlı belirtisi olmasa da bu etki görüntülerin kendisinde; açılar ve yüzeylerin diyaloğu, biçimler ve gölgeler ve de terk edilmiş yerlerin çağrıştırdıklarıyla olan karşılaşmamızda Acaba neredeyiz? Hangi esrarengiz ya da özel dünya buraya benzeyebilir? Bu görüntülerin dünyasına girersek bizi neler bekler?
Beyaz ışık pencere camlarının parmaklıklarının arasından, uçsuz bucaksız, sessiz ve karanlık mekanların içine doğru şiddetli huzmeler ve gölgelerle yolunu buluyor. Gölgeler aralıklardan sızan daha da parlak ışıklarla birlikte ışık parçacıklarını çevreliyor. Cam, metal ve ahşap bir arada gizemli dokular oluşturmuş. Etrafta artık kullanılmayan makine parçacıklarını fark ediyoruz. Bir pencerenin dışındaysa büyük bir vinç var, fakat muhtemelen hareketsiz, terk edilmiş olduğu aşikar tüm bu mekan gibi. Buğulu camların arasından görünen ağaçların tüyümsü biçimleri metal çubukların sert çizgilerini belirginleştiriyor.
Bir insan figürü gördüğümüzde, bir afetin ardından terk edilmiş bu yere giren ilk kişiye bakar gibiyiz. İnsan formu uzakta dikdörtgen beyaz bir ışıkla çerçevelenmiş; anlıyoruz ki bu açık bir kapı. Önündeki alan alabildiğince uzanıyor ve kapıdaki figür neredeyse alanın orantısız yoğunluğuyla eziliyor. Toz kokusunu sanki burnumuzda hissediyoruz.
Derlemedeki anlatımlar çağrışımlarıyla bizi bu yer hakkında meraklandırırken, görüntüler form, çizgi,ve ışığın üzerinde yoğun bir meditasyon olmaktan da fazlasını sunmaktadır.
Fotoğraflar bizi gölgenin biçimle, ışığın yüzey ve açılarla olan etkileşimi üzerinde düşündürüyor. Tüm bunlar, görüntülere gerçekliği bilindik yerlere ve objelere dayanmayan türde kompozisyonlar ve soyutlamalar kazandırıyor. Bu fotoğraflar, sanatçının sevdiği heykel ve soyut resim gibi diğer sanat formlarının birer uzantısı. “Terk edilmiş” deki fotoğraflar İstanbul’un neredeyse kullanılmayan iki tarsanesinde çekilmiş. 1455 de inşa edilen, dünyanın ikinci eski tersanesi olan Haliç Tersanesi ve zamanının önemli tersanelerinden Cami Altı Tersanesi.
Fotoğrafçı Timurtaş Onan, bu yerlerde taptaze bir ilham bulmuş. Terk Edilmiş, daha önceki çalışmalarının hem devamı hem de onlara bir veda niteliğinde. İstanbul’da mekanlar ve insanlar üzerine önceki çalışmalarıyla tanınan sanatçı “Terk Edilmiş”de, o eşsiz atmosferi çok az bilinen bir yeri keşfe çıkmış. Eskiden beri form ve ışığa önem veren bir fotoğrafçı olarak Onan, “Terk Edilmiş” ile bu hassasiyetini ön plana çıkarmış. Daima kendine özgü yerlerin ruhunu yakalama yeteneği olan fotoğrafçı bu kez “Terk Edilmiş” de eski tersanelerin atmosferini keşfe çıkmış.
Tüm dünyada olduğu gibi, bugünlerde böyle tersaneler ya çok düşük kapasiteyle çalışmakta ya da satılmaktalar. Bir zamanlar büyük faaliyet içinde, çok sayıda teknenin inşa edildiği yerlerken, günümüzde deniz nakliyatı yerine karayolu nakliyatına önem verilmesiyle böylesine geniş alanlar kullanılmadan, bakımsız halde bırakılmıştırlar. Bu yüzden fotoğraflarda boşluğun ve terk edilmişliğin izleri görülmektedir.
Fotoğrafçının amacı öykü anlatmak veya sosyal ve tarihsel bir belgesel çalışması yapmak olmasa da, bu görüntülerde tarihin ve değişimin çok güçlü yankıları duyulmaktadır.
Her şeyin ötesinde, bir sanatçı olarak Onan, bu yerlerde bakış açısını ve anlatım ustalığını sergiliyor. Bu ıssızlıkta bir güzellik var, bu az bilinen, terk edilmiş yerlerdeki formlar ve dokularda baştan çıkarıcı bir şeyler var. Fotoğraflar, izleyiciyi düşünmeye ve büyülenmeye, huşu ve merak içine çekerek hayal gücü ve fantazilerini uyarmaya ve böylece içsel dünyalarına ayna tutmaya davet ediyor.
Dönüp arkamıza baktığımızda, dünya bir başka görünüyor.
Inez Baranay / Yazar
Yorumlar